Το χρονικό της πορείας του ”Τορπιλοβόλου 11” και η βύθιση του ”Φετχί Μπουλέντ”

Το χρονικό της πορείας του ”Τορπιλοβόλου 11” και η βύθιση του ”Φετχί Μπουλέντ”

Της Φωτεινής Κελαδίτου, Δικαστικής Υπαλλήλου

Προϊσταμένης του Τμήματος Γραμματείας Ειρηνοδικείου Πειραιά

 Υποψήφιας διδάκτορος του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου – Σχολή Διοίκησης

   Η βύθιση του τουρκικού θωρηκτού ΄΄Φετχί Μπουλέντ΄΄, που το όνομά του σημαίνει ΄΄ένδοξη, μεγάλη κατάκτηση΄΄, από το παλιό ΄΄Τορπιλοβόλο 11΄΄ μέσα στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης στις 18 Οκτωβρίου 1912, υπήρξε το πρώτο ηρωικό κατόρθωμα του ελληνικού στόλου και ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου. Η διάδοση του ανδραγαθήματος αυτού είχε καταλυτική επίδραση στην αναπτέρωση του ηθικού του ελληνικού στρατού και στόλου. Ταυτόχρονα αποτέλεσε προάγγελο της απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης και μεγάλο πλήγμα για το γόητρο της Τουρκίας και το ηθικό του στρατού της.  Είχε όμως και στρατηγική σημασία καθώς η θέση του θωρηκτού ήταν τέτοια που θα μπορούσε να πλήξει, με τα εναπομείναντα τηλεβόλα του, τη σιδηροδρομική γραμμή εμποδίζοντας την προέλαση του ελληνικού στρατού όταν αυτός θα επιχειρούσε να μπει στη Θεσσαλονίκη. Επίσης, το τουρκικό θωρηκτό αποτελούσε συνεχή κίνδυνο για τα ελληνικά μεταγωγικά σε περίπτωση που επιχειρούσε έξω απ΄ τον Θερμαϊκό. Για τους ναυτικούς κύκλους αυτό το παράτολμο εγχείρημα ήταν κορυφαίας στρατηγικής σημασίας από την άποψη του υπέρμετρου θάρρους, της γενναιότητας αλλά και της ναυτικής δεινότητας που επέδειξε ο κυβερνήτης Νικόλαος Βότσης και το πλήρωμα του ΄΄Τ-11΄΄.

        Στις 28 Σεπτεμβρίου ο ελληνικός στόλος ετοιμοπόλεμος, αγκυροβόλησε στο Κερατσίνι. Ανάμεσα στα πολεμικά πλοία βρισκόταν και το ΄΄Τορπιλοβόλο 11΄΄ με κυβερνήτη τον Υδραίο, Υποπλοίαρχο τότε, Νικόλαο Βότση.

         Το ΄΄Τορπιλοβόλο 11΄΄ είχε κατασκευαστεί για λογαριασμό της Ελλάδας το 1884-85 στα γερμανικά ναυπηγεία VULKAN μαζί με άλλα τέσσερα όμοιου τύπου τορπιλοβόλα. Το 1904-5 έγινε αναλεβήτωση κατά την οποία τα σκάφη επανεξοπλίστηκαν.

        Το πλήρωμα που επάνδρωσε το πλοίο αυτό επιλέχθηκε με μεγάλη προσοχή και επιμέλεια του ιδίου του κυβερνήτη ανάμεσα σε πλήθος επιστρατευθέντων στο Βασιλικό Ναύσταθμο. Ο Βότσης δια φωνής κυρίως ζητούσε να πάνε μαζί του μόνο όσοι ήταν αποφασισμένοι να μην γυρίσουν πίσω και πρόθυμοι να διακινδυνεύσουν για χάρη της πατρίδος. Απ΄ όσους προσέρχονταν επέλεγε τους πιο ρωμαλέους και αυτούς που του έκαναν την καλύτερη εντύπωση μετά από ερωτήσεις που τους έθετε ο ίδιος. Επέλεξε ανθρώπους ικανούς και αποφασισμένους να πολεμήσουν για τα ιδανικά της πατρίδας. Τον δε καταμερισμό των εργασιών του πλοίου τον έκανε ο ίδιος προσωπικά αξιοποιώντας τους άνδρες του με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

        Στις 5 Οκτωβρίου το ΄΄Τορπιλοβόλο 11΄΄ αγκυροβόλησε στο Φάληρο, όπου επιθεωρήθηκε όπως και όλα τα πλοία του στόλου από τον Βασιλέα Γεώργιο τον Α΄, από τον Πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο και το Υπουργικό Συμβούλιο. Στις 3μ.μ. ο στόλος απέπλευσε από το Φάληρο για προκαθορισμένους προορισμούς πλην των τορπιλοβόλων ΄΄11΄΄ και ΄΄14΄΄, τα οποία απέπλευσαν το απόγευμα της ίδιας ημέρας για τον κάβο Μαλέα προκειμένου να συναντήσουν το αγγλικό θωρηκτό ΄΄Βοσνία΄΄, το οποίο έφερε πυρομαχικά για τον ανεφοδιασμό του στόλου. Τα τορπιλοβόλα ΄΄11΄΄ και ΄΄14΄΄ θα συνόδευαν το θωρηκτό μέχρι το Ναύσταθμο. Κατά τη διάρκεια της αποστολής αυτής πραγματοποιούνταν νηοψίες σε όσα πλοία συναντούσαν ενημερώνοντάς τα ταυτόχρονα ότι ο πόλεμος άρχισε.

         Στις 8 Οκτωβρίου τα τορπιλοβόλα ΄΄11΄΄ και ΄΄15΄΄ απέπλευσαν από το λιμάνι του Πειραιά για τη Σκιάθο, προκειμένου να εκτελέσουν περιπολίες. Στη Σκιάθο συνάντησαν τα ναρκοβόλα ΄΄Άρης΄΄ και ΄΄Κανάρης΄΄, το υποβρύχιο ΄΄Δελφίν΄΄ καθώς και το ανθρακοφόρο ΄΄Σαπφώ΄΄.

         Στις 12 και 13 Οκτωβρίου τα πολεμικά πλοία που ναυλωχούσαν στην Σκιάθο, μεταξύ των οποίων και το ΄΄Τορπιλοβόλο 11΄΄, πραγματοποιούσαν γυμνάσια πολεμικής έγερσης. Τότε έλαβε ο Βότσης τηλεγράφημα από το Υπουργείο Ναυτικών να παραμείνει στο νησί ΄΄δια ειδικήν υπηρεσίαν΄΄, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Δημήτριος Ελευσινιώτης, ναύτης-τορπιλιτής του ”Τ-11” στο ημερολόγιο του.

         Στις 15 Οκτωβρίου τα τορπιλοβόλα ΄΄11΄΄ και ΄΄15΄΄, κατόπιν διαταγής απέπλευσαν από τη Σκιάθο προκειμένου να καταπλεύσουν στο Τσάγεζι (Στόμιο Λάρισας) και από εκεί να καθαρίσουν από κάθε πλοίο, τα παράλια μέχρι την Βρωμερή Αικατερίνης και τον Θερμαϊκό, προκειμένου να αποβιβάσουν τα επίτακτα εμπορικά ατμόπλοια ανεμπόδιστα τον ελληνικό στρατό στα Ελευθεροχώρια.

         Στις 16 Οκτωβρίου 1912 λόγω τρικυμίας τα Τορπιλοβόλα ΄΄11΄΄ και ΄΄15΄΄ κατάπλευσαν στο λιμάνι της Σκιάθου. Εκεί πραγματοποιήθηκε αγιασμός από τον ιερέα του νησιού. Το βράδυ της ίδιας ημέρας κατέπλευσαν κατόπιν διαταγής στο Ελευθεροχώρι.

         Ο Βότσης έχοντας υπόψιν του τη γενικευμένη εικόνα των τορπιλοβόλων του ελληνικού στόλου, τα οποία ήταν σε άσχημη κατάσταση, είχε ζητήσει από τον θείο του Ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη να του επιτρέψει να πραγματοποιήσει μία παράτολμη επίθεση κατά των τουρκικών πλοίων είτε στα Δαρδανέλια είτε στη Σμύρνη είτε στην Θεσσαλονίκη, όπου βρισκόντουσαν τουρκικά θωρηκτά. Για να ενισχύσει τον ισχυρισμό του υπογράμμισε, ότι σε περίπτωση αποτυχίας το ελληνικό ναυτικό δεν θα ζημιωνόταν από την απώλεια του τορπιλοβόλου εξ αιτίας της παλαιότητάς του, ενώ στην αντίθετη περίπτωση η επιτυχία θα είχε μεγάλο αντίκτυπο στον τουρκικό στόλο και πολλαπλές ωφέλειες για τον ελληνικό στρατό. Η θετική απάντηση του Υπουργείου Ναυτικών που του επέτρεπε να επιχειρήσει στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης χαροποίησε ιδιαιτέρως τον Βότση.

  Στις 17 Οκτωβρίου στις 1 μ.μ. περίπου έφθασε στο επίνειο του Ελευθεροχωρίου, προς βοήθεια αποβιβάσεως τροφίμων και πολεμοφοδίων. Ο Βότσης άρχισε να προετοιμάζει την επιχείρηση.  Ο Υδραίος αξιωματικός του Ναυτικού Αντώνιος Κριεζής, που είχε υπηρετήσει ως ναυτικός ακόλουθος της ελληνικής πρεσβείας στην Κωνσταντινούπολη, τον πληροφόρησε ότι το τουρκικό θωρηκτό ήταν εν μέρει παροπλισμένο και είχε κυρίως διοικητικό χαρακτήρα. Κυβερνήτης του ήταν ο εκάστοτε διοικητής της πόλης. Την συγκεκριμένη περίοδο ήταν ο Αζίζ Μαχμούτ Μπέης. Τα τέσσερα τηλεβόλα των 150 χιλιοστών είχαν μεταφερθεί από το ΄΄Φετχί Μπουλέντ΄΄ στο φρούριο Καραμπουρνού προς οχύρωσή του και κατά συνέπεια το θωρηκτό έφερε μόνο τα πυροβόλα των 75 και 57 χιλιοστών. Επίσης, 90 άτομα από το πλήρωμα του είχαν απομακρυνθεί  προκειμένου να χειρίζονται τα τηλεβόλα αυτά. Το Καραμπουρνού εκτός από τα κανόνια είχε και ισχυρότατους προβολείς που φώτιζαν τη νύχτα την είσοδο του λιμανιού της Θεσσαλονίκης και τα αβαθή του Αξιού. Ο Βότσης αξιολόγησε τις πληροφορίες. Η επιχείρηση δεν ήταν εύκολη υπόθεση, εκείνος όμως είχε πάρει την απόφασή του.

         Στο Ελευθεροχώρι εκείνη την ημέρα ο στρατός μας πανηγύριζε για τις μέχρι τότε νίκες του. Ζητωκραύγαζε για την άφιξη του στόλου και ο στόλος ανταπέδιδε βλέποντας τον στρατό σε τέτοια φρενήρη κατάσταση. Το κλίμα ευφορίας που υπήρχε ενισχύθηκε έπειτα από το άνοιγμα των τουρκικών αποθηκών όπου οι κατσίκες, οι κότες, τα περιστέρια και άλλα φαγώσιμα διανεμήθηκαν και χόρτασαν στρατό και στόλο.

         Η επιχείρηση ορίστηκε την επομένη, στις 18 Οκτωβρίου του 1912.  Το πρωί ο Βότσης απέπλευσε από το Ελευθεροχώρι. Χρειαζόταν πλοηγούς που να γνωρίζουν άριστα τον Θερμαϊκό. Εκείνη την ημέρα κατά τη διάρκεια περιπολίας κοντά στους Αγίους Θεοδώρους, επίνειο του Λιτόχωρου, γνώρισε έπειτα από έλεγχο που έκανε στα ιστιοφόρα τους τον Νικόλαο Βλαχόπουλο και τον Μιχαήλ Κουφό. Οι δύο Λιτοχωρίτες παρακαλούσαν κλαίγοντας τον Βότση να μην τους συμπεριλάβει σ΄ αυτό το παράτολμο εγχείρημά του και να τους αφήσει να φύγουν, επικαλούμενοι ότι έχουν πολυμελείς οικογένειες που περιμένουν από αυτούς για να ζήσουν, αλλά ο Βότσης ήταν ανένδοτος. Στη συνέχεια το ΄΄Τορπιλοβόλο 11΄΄ από το Λιτόχωρο πήγε στη Σκάλα Ελευθεροχωρίου για να περάσει τη νύχτα. Όταν έφθασε εκεί έστειλε έγγραφο στον κυβερνήτη του ΄΄Σφακτηρία΄΄ με το οποίο έλεγε τα εξής : ΄΄Το Τορπιλλοβόλον ΄΄11΄΄ πριν επιχειρήση να γράψη μίαν σελίδα εις την ιστορίαν, σας αποχαιρετά΄΄.

         Επίσης, ζήτησε από την κυβέρνηση να ενδιαφερθεί για τις οικογένειες των δύο Λιτοχωριτών σε περίπτωση που η επιχείρηση δεν είχε αίσιο τέλος και από το πλήρωμά του να δώσουν αμοιβαίως τις τελευταίες τους παραγγελίες σε περίπτωση που δεν επιζούσαν όλοι έπειτα από αυτό το τόλμημα. Τέλος, ο Βότσης έδωσε εντολή στον ύπαρχο του Χατζίσκο να συνεχίσει την επιχείρηση έως την ολοκλήρωσή της, εάν ο ίδιος σκοτωθεί στην αρχή αυτής.

         Στις 9.00 μ.μ. απέπλευσαν από την Σκάλα Ελευθεροχωρίου για να γράψουν μία από τις ωραιότερες σελίδες της ιστορίας του Πολεμικού Ναυτικού. Ο καιρός βοηθούσε την επιχείρηση. Ήταν συννεφιασμένος και φυσούσε δυνατός γρέγος (βόρειο-ανατολικός άνεμος). Έπειτα από δύο ώρες περίπου έφθασε στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης. Το ΄΄Τορπιλοβόλο 11΄΄ έχοντας σκεπασμένα τα φώτα του  πέρασε την είσοδο του κόλπου χωρίς να εντοπιστεί από τους δύο ισχυρούς προβολείς του Καραμπουρνού (Μεγάλο Έμβολο). Έναντι του οχυρού υπήρχε τοποθετημένο ένα Καραβοφάναρο (σημαντήρας με φανό) για να ορίζει, τα σχηματισθέντα από τον ποταμό Αξιό, ρηχά. Τα διάφορα βυθίσματα δεν ήταν σαφή στους χάρτες της εποχής, λόγω των αδιάκοπων καταχώσεων που προκαλούσαν τα νερά του ποταμού στις εκβολές του, έπειτα από ισχυρές βροχοπτώσεις.  Παρά τον όλο κίνδυνο, ο Βότσης αποφάσισε να διέλθει μέσω παραλίας και Καραβοφάναρου. Διέταξε τον μηχανικό να ελαττώσει την ταχύτητα του πλοίου και τον οιακιστή Βλαχάκη να φέρει τη βολίδα, ώστε να περάσουν ήρεμα τα αβαθή βολίζοντας συνεχώς.

     Οι ικανότατοι πλοηγοί και άρτιοι γνώστες του λιμανιού που είχε επιλέξει ο Βότσης, Βλαχόπουλος και Κουφός, κατάφεραν να περάσουν το πλοίο με πραγματική μαεστρία από τα αβαθή του Αξιού (Βαρδάρης), παρακάμπτοντας τη ναρκοθετημένη ζώνη. Το τορπιλοβόλο 11 έπλεε πλέον με 11 μίλια την ώρα. Μετά την είσοδό του στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης μία βάρκα τους πλησίασε από αριστερά. Η παρουσία της σκόρπισε προς στιγμήν αναταραχή καθώς υπέθεσαν ότι ήταν βραδινή τουρκική περίπολος που τους είχε εντοπίσει. Αμέσως το πλήρωμα ανέκτησε την ψυχραιμία του επιδεικνύοντας ετοιμότητα για την αντιμετώπιση αυτού του ενδεχόμενου. Σύντομα κατάλαβαν ότι επρόκειτο απλά για ένα μικρό αλιευτικό σκάφος, το οποίο τους προσπέρασε. Στις 11.20 μ.μ. είδαν μπροστά τους το θωρηκτό. Το ΄΄Φετχί Μπουλέντ΄΄ ήταν αγκυροβολημένο έξω από το δυτικό άκρο του κυματοθραύστη της Θεσσαλονίκης. Στα ανατολικά αυτού βρισκόταν το πεπαλαιωμένο τροχοφόρο ΄΄Φουάτ΄΄. Στο λιμάνι ήταν αγκυροβολημένα επίσης ένα αγγλικό και ένα ρώσικο πλοίο. Για να μην υπάρξει καμία πιθανότητα να πληγεί κάποιο ξένο καράβι και δημιουργηθεί διπλωματικό επεισόδιο, η επιχείρηση αποφασίστηκε να πραγματοποιηθεί από τα ανατολικά. Έτσι θα ήταν και πιο εύκολη η διαφυγή του ΄΄Τορπιλοβόλου 11΄΄. Στις 11.35 μ.μ. και έχοντας φτάσει σε απόσταση 150 μ. ο Βότσης έδωσε την διαταγή ΄΄Ήρεμα … έλξον΄΄. Οι τορπιλητές εκσφενδόνισαν την πρωραία δεξιά τορπίλη και στρέφοντας ελαφρά αριστερά, άφησαν και την αριστερή. Αμέσως αναπόδισαν ολοταχώς το πλοίο για να απομακρυνθούν από τις εκρήξεις.

     Ενώ έστρεφαν την πλώρη αριστερά από το υπόφραγμα, ήρθε ειδοποίηση ότι η δεύτερη αριστερή τορπίλη μάλλον δεν έπεσε. Αμέσως ο Βότσης διέταξε τον ύπαρχο Χατζίσκο να ρίξει και την τορπίλη του καταστρώματος. Με την ρίψη της τελευταίας τορπίλης,  η οποία όπως αποδείχθηκε εκ των υστέρων λόγω λάθους του γυροσκοπίου απέκλινε του στόχου και εξεράγη στην παραλία, ακούστηκε ο ισχυρός κρότος των δύο προηγούμενων που είχαν βρει το στόχο τους. Το τουρκικό θωρηκτό αναπήδησε. Μαύρος καπνός άρχισε να βγαίνει και πήρε κλίση προς τα δεξιά. Φωνές ακούστηκαν από το πλήρωμα που έπεφτε στη θάλασσα για να σωθεί. Το πλοίο είχε αρχίσει να βουλιάζει. Οι Τούρκοι αξιωματικοί κατάφεραν να ρίξουν τρεις λέμβους στη θάλασσα σώζοντας αρκετούς ναύτες. Εν τω μεταξύ έφθασαν και λέμβοι από το τελωνείο και την αστυνομία για να βοηθήσουν το πλήρωμα που αιφνιδιασμένο δεν μπορούσε να καταλάβει το πώς και το γιατί.

     Το ΄΄λαβωμένο΄΄ κουφάρι του πλοίου έπλεε για πέντε λεπτά περίπου μετά τον τορπιλισμό του μέχρι που βυθίστηκε με πάταγο σε βάθος 12 μ. Το ΄΄Φετχί Μπουλέντ΄΄ είχε πλήρωμα 127 άνδρες από αυτούς χάθηκαν 12 ναύτες και ο ιμάμης τους Μεχμέτ Τεβφήκ.  Το τορπιλοβόλο εντωμεταξύ μετά το χτύπημα έστρεψε την πλώρη του και έφυγε ολοταχώς. Κατά την έξοδό του ο Βότσης αποφάσισε να διαφύγει περνώντας μέσα από την ναρκοθετημένη ζώνη καθώς τον πίεζε ο χρόνος εκμεταλλευόμενος ότι οι νάρκες ήταν τοποθετημένες σε βάθος 3 μ. περίπου ενώ το ΄΄Τορπιλοβόλο 11΄΄ είχε βύθισμα 2,5 μ. Οι πλοηγοί κατάφεραν παρακάμπτοντάς τες, να περάσουν το πλοίο αλώβητο. Το πλοίο μπήκε και βγήκε στον Θερμαϊκό κόλπο σαν φάντασμα, αόρατο. Τρελή χαρά και ενθουσιασμός είχε κυριεύσει το πλήρωμα. Αξίζει να σημειωθεί ότι το Λιμεναρχείο, αμέσως μετά τον τορπιλισμό, ενημέρωσε το Καραμπουρνού για την παρουσία του τορπιλοβόλου αλλά το φρούριο απάντησε ότι τίποτα δεν διέκρινε!

     Τη στιγμή που το ΄΄Τορπιλοβόλο 11΄΄ με σβηστά φώτα και μεγάλη ταχύτητα πέρασε κάτω από το οχυρό του Καραμπουρνού, έριξε μία τελευταία βολή με το ταχυβόλο των 37 χιλιοστών. Οι ναύτες – πυροβολητές, μεταξύ των οποίων και ο Αλέξανδρος Λαγουρός, όντας σε παράφορο ενθουσιασμό ζήτησαν από το Βότση να τους επιτραπεί να σφραγίσουν αυτήν την νίκη με μία βολή μιας και δεν τους είχε δοθεί η ευκαιρία να μετάσχουν ενεργά στην εκτόξευση των τορπιλών.  Ο Βότσης γνώριζε ότι η ενέργεια τούτη δεν θα μπορούσε να αποτελέσει καίριο χτύπημα και επί της ουσίας δεν είχε καμία ωφέλεια αντιθέτως ήταν μία ενέργεια υψηλού ρίσκου με αμφίβολα αποτελέσματα. Το επέτρεψε όμως, γιατί το είχε ήδη υποσχεθεί στο πλήρωμά του πριν την επιχείρηση. Η βολή πραγματοποιήθηκε από απόσταση 2.500 μέτρων, όπως ο ίδιος αναφέρει στην έκθεσή του προς το Υπουργείο Ναυτικών. Είχε όμως και συμβολικό χαρακτήρα. Ήταν πράξη περιφρόνησης του κινδύνου και έκφραση υπέρμετρης τόλμης. Στη συνέχεια, το πλήρωμα γεμάτο ενθουσιασμό όρμησε και σήκωσε στα χέρια τον Βότση ζητωκραυγάζοντας. Στις 4 π.μ. της 19ης Οκτωβρίου 1912 το ΄΄Τορπιλοβόλο 11΄΄ κατέπλευσε στην Βρωμερή της Αικατερίνης. Εκεί βρήκε το ΄΄Τορπιλοβόλο 15΄΄ το πλήρωμα του οποίου ακούγοντας τις ζητωκραυγές του πληρώματος του ΄΄11΄΄ κατάλαβε την επιτυχία και άρχισε να απαντά με ενθουσιώδεις επευφημίες. Η επίσημη αναγγελία της βύθισης έγινε μέσω τηλεγραφήματος από την ήδη απελευθερωμένη Κατερίνη ΄΄Υπουργείον Ναυτικών, 11.35 εσπέρας. Χθες Πέμπτην ετορπιλλίσαμεν επιτυχώς εις λιμένα Θεσσαλονίκης τουρκικόν θωρηκτόν ΦΕΤΧΙ ΜΠΟΥΛΕΝΤ. Πλοίον βυθιζόμενον έκλινε δεξιά. Πλήρωμα και πλοίον ημών αβλαβή. Κυβερνήτης 11 Βότσης΄΄. Αργότερα έστειλε λεπτομερή τηλεγραφική έκθεση της επιχείρησης για να λάβει τα συγχαρητήρια του Υπουργού των Ναυτικών Νικολάου Στράτου.

         Στη συνέχεια ακολούθησε πλήθος συγχαρητηρίων τηλεγραφημάτων από τους Υπουργούς της Ελληνικής Κυβέρνησης, τον Βασιλέα, τον Σύνδεσμο εκπροσώπων τύπου και της ελληνικής ομογένειας.

         Ο Νικόλαος Βότσης και το πλήρωμα του ΄΄Τορπιλοβόλου 11΄΄ τιμήθηκαν για την παράτολμη και επιτυχή ενέργειά τους πολλαπλώς. Στα μέλη του πληρώματος, στους αφανείς αυτούς ήρωες της πατρίδας μας αξίξει να σταθεί κανείς, καθώς εκφράζουν το αδάμαστο ελληνικό πνεύμα αγωνιστικότητας και φιλοπατρίας. Μεταξύ των μελών του πληρώματος ήταν και ο ναύτης-πυροβολητής Αλέξανδρος Γεωργίου Λαγουρός, παππούς του Υποναυάρχου Λ.Σ. (ε.α.) Αλεξάνδρου Λαγουρού.

  ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΛΑΓΟΥΡΟΣ (1887-1948)

     Ο Αλέξανδρος Λαγουρός του Γεωργίου και της Ελπίδος, γεννήθηκε το 1887 και πέθανε το 1948 στην Τήνο, σε ηλικία εξήντα ενός ετών. Ήταν ναυτικός, καπετάνιος και εκτελούσε πλόες μεταφέροντας εμπορεύματα και επιβάτες με το καϊκι του. Απέκτησε δίπλωμα κυβερνήτου το 1889. 

     Η Ελληνική κοινότητα της Τεργέστης απένειμε δύο χρηματικά βραβεία 2.000 φράγκων έκαστον, το ένα στον Βότση ΄΄δια την ηρωικήν αυτού πράξιν την περιποιούσαν τιμήν και κλέος εις τον Εθνικόν ημών στόλον΄΄ όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Άγγελος Τανάγρας και το άλλο στα μέλη του πληρώματος, καθώς επίσης μία χρυσή τσιγαροθήκη για το Βότση και σε καθένα από τα είκοσι έξι μέλη του πληρώματος από ένα χρυσό ωρολόγιον της ελβετικής Ωρολογοποιίας Badollet με χαραγμένο το όνομά του.

 

Τμήμα του χρυσού ωρολογίου που εδόθη από τους Έλληνες της Τεργέστης στο πλήρωμα του ”Τ-11”

(Συλλογή Αλεξάνδρου Ν. Λαγουρού)

      Το έθνος ευγνώμον τοποθέτησε την προτομή του Υδραίου Νικολάου Βότση στην πλατεία του Λευκού Πύργου και στη βάση της χάραξε τα ονόματα του πληρώματός του. Δείχνοντας ότι δεν ξεχνά τους ήρωες του ΄΄Τορπιλοβόλου 11΄΄. Το κατάρτι του θωρηκτού τοποθετήθηκε στον Λευκό Πύργο της Θεσσαλονίκης ως ιστός της ελληνικής σημαίας. Και άλλες τιμές έλαβαν οι ήρωες του ΄΄Τορπιλοβόλου 11΄΄ και όσο ζούσαν έχαιραν εκτιμήσεως και σεβασμού.  

      Πολλά τραγούδια και ποιήματα ύμνησαν το ηρωικό αυτό κατόρθωμα. Ο Κωνσταντίνος Λυκόρτας συνέθεσε τον ύμνο του πολεμικού ναυτικού γνωστό ως ΄΄Μάρς Βότσης΄΄. Τραγουδήθηκε για πρώτη φορά και έγινε γνωστός στην ομογένεια της Νέας Υόρκης από την κ. Κυριακή (Κούλα) Αντωνοπούλου, με συνοδεία λαϊκής ορχήστρας σε δίσκους της εταιρείας Columbia.

   Ο εγχώριος και ξένος τύπος πρόβαλε τη διακεκριμένη αυτή πράξη τόλμης και ηρωισμού με ενθουσιασμό ενώ οι τουρκικές εφημερίδες προσπάθησαν να την υποβαθμίσουν αναφέροντας ότι το θωρηκτό ήταν παλιό και μη αξιόμαχο.

    ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ

Δημητριάδου, Ι., ”Ο ελιγμός του Σαρανταπόρου καιη στροφή προς Θεσσαλονίκην. Οκτωβρίος 1912. Πολιτικοστρατιωτική μελέτη΄΄, Πρόλογος Κ. Αμάντου, Αθήνα 1948.

Ελευσινιώτης, Δ., ΄΄Τα μεγάλα ναυτικά γυμνάσια του στόλου μας. Πως διεκόπησαν αι σχέσεις μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας. Η γενική επιστράτευσις΄΄ στο Ημερολόγιο Πολέμου 1912-19, χειρόγραφο ημερολόγιο, επιμ. Δημήτριος Ελευσινιώτης, Σαλαμίνα.

Μαλτσίδης, Α. ΄΄4.ΤΟ ΤΟΡΠΙΛΟΒΟΛΟ ΄΄11΄΄ στο Ο ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΒΟΤΣΗΣ ΚΑΙ Ο ΤΟΡΠΙΛΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΦΕΤΧΙ ΜΠΟΥΛΕΝΤ, επιμ. Ευάγγελος Χεκίμογλου, εκδ. ΛΟΓΟΣ & ΕΙΚΟΝΑ, Θεσσαλονίκη, 2012.

Μαργαρίτης,  Γ., ΄΄Οι Πόλεμοι. Από τον Πόλεμο του 1897 στη Μικρασιατική Εκστρατεία΄΄ στο Ιστορία της Ελλάδας του 20ού αιώνα. Όψεις πολιτικής και οικονομικής ιστορίας 1900-1940, επιστημονική επιμέλεια Χρήστος Χατζηιωσήφ, εκδ. Βιβλιόραμα, Αθήνα 2009.

Μαυρέας, Κ., ΄΄Η δημιουργία του αστικού κράτους (1909-1922)΄΄ στο Ελληνική Ιστορία. Νεότερη και Σύγχρονη Ελληνική Ιστορία, εκδ. Ε.Α.Π., τ. Γ΄, Πάτρα 1999.

Τανάγρας, Α., ΄΄Η Ανατίναξις του ΦΕΤΧΙ ΜΠΟΥΛΕΝΤ΄΄ στο Η ΑΝΑΤΙΝΑΞΙΣ ΤΟΥ ΦΕΤΧΙ ΜΠΟΥΛΕΝΤ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΑΝΟΝΙΟΦΟΡΟΥ, έκδ. Εκδοτικός Οίκος Γεωργίου Δ. Φέξη, Αθήνα 1914.

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

https://thessmemory.wordpress.com/2016/10/13/%CE%../3-7-2019

https://www.sansimera.gr/21-8-2022

http://www.iellada.gr/istoria/o-nikolaos-votsis-…/28-8-2022

https://infognomonpolitics.gr//25-8-2022

https://farosthermaikou.blogspot.com/2012/10/h_8317.html, /2-9-2022