Οδοιπορικό στην Βυζαντινή Οχρίδα, την Κορυτσά και την Καστοριά

Κωνσταντίνου Βολτή,

Επίτιμου Αντιπροέδρου του Ν.Σ. Κράτους

     Με το άνοιγμα του Νέου Χρόνου η Λέσχη Αξιωματικών Λιμενικού Σώματος άνοιξε τα πανιά της για την πρώτη πενταήμερη εκδρομή από 3 μέχρι 7 Ιανουαρίου 2023 για «Βυζαντινή Οχρίδα –  Κορυτσά – Καστοριά»

     Ο καπετάνιος Νίκος Γκλεζάκος είχε σύμμαχο και αυτή τη φορά τον καλό καιρό, τιμονιέρη τον Αποστόλη και ξεναγό την κυρία Μαρία.

Πρωί-πρωί ο απόπλους από Βούλα και η σύναξη των εκδρομέων με την ανταλλαγή των ευχών του Νέου Χρόνου ζέστανε το παγωμένο πρωινό της Τρίτης.

Αφού έγινε η ανάλυση του προγράμματος ο πρώτος καφές στο OLYMPUS PLAZA ξύπνησε την καλή διάθεση και ζωογόνησε τις φωνητικές χορδές για το μουσικό και τραγουδιστικό ξεκίνημα.

     Στο πέρασμα από την Φθιώτιδα θυμηθήκαμε την αρχαία Φθία, τον Αχιλλέα και τους φιλοπόλεμους πορθητές της Τροίας Μυρμιδόνες. Στην κοιλάδα του Ληθαίου, του Τρικαλινού παραπόταμου του Πηνειού, δεξιά μας ορθώνεται ο λόφος της Θεόπετρας, κοντά στο χωριό Βασιλική (έχει αναφερθεί σε προηγούμενη εκδρομή μας). Ο λόφος κρύβει περίφημο σπήλαιο με σημαντικά ευρήματα της Μέσης Παλαιολιθικής και της Νεολιθικής εποχής.

     Επιβλητικά σε όγκο, σχήματα και χρώμα τα βράχια των Μετεώρων με την Μοναστική Πολιτεία τους δεν βάρυναν την όρεξη και γευθήκαμε ένα ωραίο γεύμα στο «Θεοξένια».

     Από Καλαμπάκα προς Γρεβενά και μέχρι τα σύνορα στη Νίκη, τα δέντρα στα πλάγια του δρόμου πρόβαλλαν την κορμοστασιά τους γυμνά ή κακοντυμένα με ξεφτισμένα φυλλώματα και το μονότονο καφετί έσπαγε κάπου κάποιο πράσινο δεντράκι στα πόδια τους και καταπράσινα χαλάκια πιο βαθιά. Στην περιοχή της Πτολεμαΐδας τα εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας υπενθυμίζουν την αξία του καταφρονημένου λιγνίτη για τι ενεργειακές ανάγκες.

     Η Φλώρινα μας υποδέχεται με παγωνιά και ομίχλη και στη Νίκη νοιώσαμε την καταχνιά της ταλαιπωρίας κατά το τριτοκοσμικό πέρασμα των συνόρων του γειτονικού κράτους.

     Η έντονη ομίχλη δεν επέτρεψε την προγραμματισμένη επίσκεψη στην Μπίτολα, την αρχαία Λυγκιστική Ηράκλεια, που ίδρυσε πιθανώς ο Φίλιππος ο Μακεδών (ο Ηρακλής τιμάται ως γενάρχης των Μακεδόνων Βασιλέων) και ταυτίζεται με το Μοναστήριο (Βιτώλιον), την Ρωμαϊκή Ηράκλεια Πελαγονίας, την «Ηράκλεια Λύγκου» των Βυζαντινών χρόνων, μετέπειτα σλαβικά και τουρκικά Μοναστίρ. Ατυχώς δεν έγινε η ξενάγηση με περισσότερα στοιχεία από τον ντόπιο ξεναγό, ούτε απογευματινός περίπατος στην Οχρίδα, λόγω της ομίχλης.

     Ξεκουραστήκαμε στο ξενοδοχείο Belvedere, δειπνήσαμε και η γνωριμία μας με την πόλη και την λίμνη της Οχρίδας έγινε την επόμενη ημέρα.

     Ευτυχώς η Τετάρτη μας επιφύλαξε την καλή γνωριμία τους με καθαρή ατμόσφαιρα και λίγο ήλιο να σπάζει την παγωνιά και την συντροφιά του συμπαθέστατου εντόπιου ξεναγού και πλοηγού στις λίμνες, Ελληνικής καταγωγής.

     Ξεκινήσαμε μια υπέροχη εκδρομή στο φαράγγι της Ράντιτσα, το μεγαλύτερο σε μήκος 38 χλμ φαράγγι της Ευρώπης δίπλα στο φαρδύ πεντακάθαρο ποτάμι Ντριμ και συνεχίσαμε στο δεύτερο μεγάλο φαράγγι του Μαύροβο, δίπλα σε δεύτερο όμορφο ποτάμι (τρίτο είναι ο Βαρδάρης). Διαδρομή απαράμιλλης φυσικής ομορφιάς στα προστατευόμενα από την UNESCO φυσικά τοπία, ένώ παράλληλα θαυμαστή είναι και η εκμετάλλευση των νερών με τεχνητές λίμνες με φράγματα και υδροηλεκτρικό εργοστάσιο από τα χρόνια της Γιουγκοσλαβίας του Τίτο, τα οποία μας θύμισε ο ξεναγός και στα οποία αντικειμενικά όλοι αναγνωρίζουμε την σφραγίδα ενός μεγάλου ηγέτη των νεότερων χρόνων.

     Μετά την επίσκεψη στο μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου, το οποίο ανακαινίζεται σχεδόν ολόκληρο, απολαύσαμε τον καφέ μας στα ξύλινα μπαλκόνια καφενείου στο Μαύροβο με θέα μπροστά μας την απέραντη λίμνη του.

     Στην επιστροφή μας στην πόλη Στρούγκα ο γυναικείος πληθυσμός του πούλμαν επιδόθηκε στην … αλιεία μαργαριταριών. Η λίμνη της Οχρίδας είναι πλούσια σε ποικίλα είδη ψαριών. Από τα λέπια των μικρών ψαριών της με το όνομα «Πλάσιτσα» μετά από διαδικασία γνωστή μόνο σε μυημένους παραγωγούς, παρασκευάζονται τα περίφημα «μαργαριτάρια της Οχρίδος». Η γυναικεία φιλοκαλία αποδείχθηκε δαπανηρή σε χρήμα και .. χρόνο και μας απόμεινε να γευτούμε σε λίγο χρόνο με λίγο χρήμα μόνο … πίτσα. Αλώστε μας περίμενε το βράδυ δείπνο με ζωντανή μουσική σε ταβέρνα.

Πάντως σκεπτόμουνα πως η φιλοκαλία έπρεπε να συνδυαστεί με την γυναικεία ευρηματικότητα, γιατί καμία κυρία δεν θα έλεγε, ότι ψώνισε μαργαριτάρια από.. Στρούγκα !

     Η Πέμπτη ξημέρωσε με παγωνιά και λιγότερο ήλιο, όμως ο παραλίμνιος περίπατος και η ξενάγηση στην παλιά πόλη, μας ζέσταναν. Αξιομνημόνευτα τα αγάλματα των μοναχών Κύριλλου και Μεθόδιου και των μαθητών τους Ναούμ και Κλήμη και η επισκευή στην βυζαντινή εκκλησία της Αγίας του Θεού Σοφίας.

Στα ανηφορικά λιθόστρωτα επισκεφθήκαμε ένα εργαστήριο παρασκευής χαρτιού από ξύλο, επεξεργασμένο με ειδικό υγρό σε ένα είδος πάπυρου στο οποίο τυπώνονται εικόνες  και κείμενα, ένα εργαστήριο ξυλογλυπτικής με το χέρι, τα ερείπια αρχαίου θεάτρου. Οι πιο «νέοι» προχώρησαν μέχρι το κάστρο και τον ναό Ναό Αγίου Δημητρίου.

     Την κρουαζιέρα μας στη λίμνη με ναυλωμένο πλοιάριο φώτιζε και ζέσταινε η καθαρή ατμόσφαιρα και ο λαμπρός ήλιος, καθοριστικά χαρακτηριστικά λιμενικού Ντι-εν-εϊ για να απολαύσουμε την ομορφιά της λίμνης, που έμοιαζε απέραντη ήρεμη θάλασσα, τις παρόχθιες εικόνες του Κάστρου του Τσάρου Σαμουήλ, του Ναού  του Αγίου Παντελεήμονα, πολυτελών ξενοδοχείων και σπιτιών, με   προεξέχουσα τη βίλα του Τίτο.

Τώρα η όρεξη προσπέρασε την .. πίτσα και αναζητήθηκαν τοπικά εδέσματα στις ταβέρνες της περιοχής..

Ακολούθησε το βράδυ δείπνο και ένας καλός ύπνος

     Την Παρασκευή πρωινή αφύπνιση και η παραλίμνια οδική διαδρομή μας οδήγησε στις πηγές της λίμνης, όπου είναι και το βυζαντινό μοναστήρι του Οσίου Ναούμ.

Ιδανικό το σκηνικό για να ψάλουμε το «εν Ιορδάνη..» Η φύση οργιαστική.

Υπόγεια νερά από τη λίμνη Πρέσπα, πίσω από τον ορεινό όγκο της Αλβανίας εκβάλλουν και εισρέουν στη λίμνη της Οχρίδας, ανανεώνοντας τα νερά της και σχηματίζουν νησίδες με υδροχαρή φυτά.

Αλλά και η εμπορική εκμετάλλευση οργιάζει.

Το ιστορικό μοναστήρι, όπου αναπαύεται ο Όσιος, χάνεται πίσω από εστιατόρια, επιχειρήσεις μικρών κρουαζιερών, υδάτινων σπορ, μικρών καταστημάτων τουριστικών ειδών, τουαλετών και ενός απέραντου παρκινγκ (φυσικά με εισιτήριο).

   Τις ειδυλλιακές εικόνες διαδέχονται οι τριτοκοσμικές διατυπώσεις ελέγχου στα σύνορα των δύο κρατών. Όμως μετά η προσέγγιση και η επαφή με την περιοχή της Κορυτσάς μέσα από τον κάμπο με τις πραμάτειες αγροτικών προϊόντων να προβάλλονται κατά μήκος του δρόμου, αποπνέει άρωμα Ελληνικής  ιστορικής μνήμης.

Αμέσως μετά την άφιξή μας στο Hotel Kocibelli POOL & SPA, πρώτη ευχάριστη έκπληξη ήταν η ζεστή παρουσία του νεαρού Ελληνικής καταγωγής ξεναγού, που εξέφραζε ένα υπερήφανο Ελληνικό φρόνημα. Μαζί περπατήσαμε τον κεντρικό δρόμο, στολισμένο  Χριστουγεννιάτικα (παλαιού ημερολογίου), γνωρίσαμε τα ιστορικά κτίρια και επισκεφθήκαμε τον εντυπωσιακό ναό της Αναστάσεως, που δεσπόζει στο κέντρο της πόλης, όπου και αγιασθήκαμε για τα Θεοφάνεια.

     Στα καλντερίμια της παλιάς πόλης ξεχωρίσαμε το κτίριο της Επισκοπής Κορυτσάς, δίπλα του ανακαινιζόμενο επιβλητικό ναό και το «Μπάγκειον Γυμνάσιο» Ελληνικό σχολείο που λειτούργησε και ως Γαλλικό Λύκειο και σήμερα είναι Τεχνική Σχολή. Εκεί σπούδασε και δίδαξε ως δάσκαλος ο Εμβέρ Χότζα, που εξελίχθηκε σε απόλυτο κυρίαρχο ενός απομονωμένου από τον υπόλοιπο κόσμο (ακόμη και από την Κίνα) κράτους. Στο κράτος αυτό όπως με συγκίνηση είπε ο ξεναγός μας, το ελληνικό στοιχείο διέπρεψε τόσο με τη δημιουργική του δύναμη, όσο και με την ανθεκτική του αντίσταση στις διώξεις που υπέστη.

Απόδημοι Κορυτσιώτες έκαναν περιουσίες σε Ρουμανία και Αίγυπτο και ενίσχυσαν με δωρεές την πόλη τους.

Ο Ιωάννης Μπάγκας με το «Μπάγκειον κληροδότημα» και σήμερα παρέχει υποτροφίες για σπουδές στην Ελλάδα και ο ξεναγός μας είναι υπότροφός του για μεταπτυχιακές σπουδές στην Ελληνική Ιστορία.

Το βράδυ μας στην Κορυτσά ήταν ξεχωριστό με το Ελληνικό γλέντι και με την ζωντανή μουσική  σε όμορφη τοπική ταβέρνα να επικρατεί.

     Το Σάββατο ημέρα επιστροφής με στάση αναψυχής στην Καστοριά, αφού προηγήθηκε η βασανιστική δοκιμασία ελέγχου στα Αλβανικά σύνορα. Μια απερίγραπτη πολύωρη ταλαιπωρία προσώπων, αποσκευών και αυτού του .. πούλμαν !

Στην τουαλέτα (με εισιτήριο) ανακούφιση δεν είναι να μπεις,  αλλά  να βγεις σώος από τα λιμνάζοντα νερά και τις τοξικές αναθυμιάσεις. Δυσφημίζεται το όνομα της Κρυσταλλοπηγής !.

     Ο καφές στη λίμνη της Καστοριάς είχε άλλο άρωμα και η λίμνη της μπορεί να είναι μικρότερη, αλλά είναι πιο πρόσχαρη και πιο γραφική. Ακόμα και ο υδρόβιος πληθυσμός της φαντάζει πιο ειρηνικός με τις άσπρες πάπιες και τα πιο ήρεμα λιμναία πουλιά και πιο μελωδικός στις «μουσικές κραυγές» τους.

Καλοτάξιδα γυρίσαμε στη θαλπωρή των σπιτιών μας με πλούσιες εικόνες φυσικής ομορφιάς και ζωογόνες μνήμες προσκυνήματος θρησκείας και Ελληνικής Ιστορίας, που καταστάλαξαν στην καλλίτερη διάθεση και την τραγουδιστική έκφρασή της μέχρι το τέλος της εκδρομής.

     Προσωπικά αναζήτησα κάτι βαθύτερο στην εκδρομή μας. Μπορεί τα εδάφη, που επισκεφθήκαμε να μαρτυρούν δόξες, που διεκδικούν εξίσου οι απόγονοι του φοβερού Τσάρου Σαμουήλ και του Βασιλείου Β’ Μακεδόνα, του «Βουλγαροκτόνου», πίσω όμως από αυτές κρύβονται αποτρόπαιες θηριωδίες, που πρέπει να τις προσπερνάμε. Σήμερα οι ηγέτες και οι λαοί ζητούν «ζωτικούς χώρους» στο Διάστημα. Η γη μας έχει πραγματικούς εχθρούς τα φαινόμενα της κλιματικής αλλαγής (άνοδος θερμοκρασιών, εξαφάνιση παγετώνων, αλλοίωση θαλάσσιων ρευμάτων, κυκλώνες, καύσωνες), της επιδρομής ιων και πανδημιών, της εξάντλησης των οικονομικών πόρων, των ενεργειακών κρίσεων και η πρόκληση είναι η αποτελεσματική κοινή και πανανθρώπινη αντιμετώπιση τους.

Έτσι θα είναι πιο ευχάριστες οι εκδρομές και οι επισκέψεις στις ομορφιές της φύσης και τα ειρηνικά επιτεύγματα του ανθρώπου και προφανώς απαλλαγμένες από τους συνοριακούς ελέγχους με την  απαράδεκτη σημερινή μορφή τους.

Καλή Χρονιά !