Πανηγυρικά εορτάσθηκε η
επέτειος απελευθέρωσης της
Καλαμάτας από τον Τουρκικό ζυγό
την 23η Μαρτίου 1821
γράφει ο Πλοίαρχος Λ.Σ. ε.α. Νικόλαος Γκλεζάκος
Με εξαιρετική επιτυχία η ΠΑΜΜΕΣΣΗΝΙΑΚΗ ΕΝΩΣΙΣ ΑΘΗΝΩΝ εόρτασε την επέτειο απελευθέρωσης της Καλαμάτας από τον Τουρκικό ζυγό την 23η Μαρτίου 1821.
Οι εκδηλώσεις ξεκίνησαν με την τέλεση δοξολογίας το πρωί της Παρασκευής 23 Μαρτίου 2018 στον Ιερό Ναό Αγίου Γεωργίου Καρύτση Αθηνών.
Μετά το πέρας της δοξολογίας ο κύριος ομιλητής, συγγραφέας – Λογοτέχνης, Ναύαρχος Λ.Σ. ε.α. κ. Κωνσταντίνος Σταμάτης αναφέρθηκε στο χρονικό της επανάστασης της 23ης Μαρτίου 1821 στην Καλαμάτα, καθώς και στα γεγονότα που επακολούθησαν.
Ακολούθησαν καταθέσεις στεφάνου στο άγαλμα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη και στο μνημείο του Αγνώστου στρατιώτη με την συνοδεία της φιλαρμονικής του Δήμου Αθηναίων που κάλυψε την εκδήλωση.
Η εκδήλωση έκλεισε με παράθεση δεξίωσης στο σύγχρονο πολυχώρο της Αίγλης Ζαππείου, όπου ο Πρόεδρος της Παμμεσσηνιακής Ενώσεως Αθηνών Υποναύαρχος Λ.Σ. ε.α. Αλέξανδρος Δασκαρόλης, καλωσόρισε όλους τους παρευρισκομένους και τους ευχαρίστησε για την παρουσία τους.
Στην εκδήλωση, που παρακολούθησε πλήθος κόσμου, παρέστησαν βουλευτές, εκπρόσωποι της Περιφέρειας Αττικής και του Δήμου Αθηναίων, καθώς και εξέχουσες προσωπικότητες από τη Μεσσηνία.
Επίσης παρέστησαν εκπρόσωποι των Γενικών Επιτελείων Στρατού, Ναυτικού Αεροπορίας, από τη ΛΕΣΧΗ Λ.Σ. ο Μεσσήνιος Πρόεδρος Αντιναύαρχος Λ.Σ. – Επίτιμος Α΄. Υπαρχηγός Λ.Σ. Πελοπίδας Αγγελόπουλος και ο Αντιπρόεδρος Πλοίαρχος Λ.Σ. ε.α. Νικόλαος Γκλεζάκος, ο Πρόεδρος του Αναθεωρητικού Δικαστηρίου Αντιστράτηγος κ. Μακρής, ενώ την Ε.Α.Α.Ν. εκπροσώπησαν οι Πλοίαρχοι. ε.α. κ.κ. Άγγελος Τσίρης Λ.Σ και Χαράλαμπος Αϊδίνης Π.Ν..
Ακολουθεί η ομιλία του συγγραφέα – λογοτέχνη Ναυάρχου Λ.Σ. ε.α. κ. Κωνσταντίνου Σταμάτη στον Ιερό ναό Αγίου Γεωργίου Καρύτση την Παρασκευή 23 Μαρτίου 2018
«ΘΕΜΑ: «Επανάσταση στη Μάνη και η απελευθέρωση της Καλαμάτας»
ΤΟΠΟΣ: Ι. Ν. Αγίου Γεωργίου Καρύτση, Αθήνα
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ – ΩΡΑ: 23 Μαρτίου 2018, 10.30
Το τί ζακόνι τό’ χετε, εσείς οι Μωραΐτες,
που το χειμών’ αρματολοί, το καλοκαίρι κλέφτες.
Την άνοιξη, χινόπωρο, με τ’ άρματα στα χέρια
και πολεμάτε την Τουρκιά, σκοτώνετε αγάδες.
Κύριε Πρόεδρε, Ευγενικές Κυρίες και Εκλεκτοί Κύριοι,
Με αυτό το επικό τετράστιχο επίγραμμα η λαϊκή Μούσα τραγούδησε τη λεβεντιά και το αγωνιστικό πνεύμα των Ελλήνων της Πελοποννήσου στα μαύρα χρόνια του αγώνα τους κατά των Τούρκων το 1821, για την απελευθέρωση της χώρας μας.
Η έναρξη της Επανάστασης του 1821 στην Ελλάδα πραγματοποιήθηκε επίσημα στην Πελοπόννησο, χωρίς όμως να συμβεί ταυτόχρονα στις 25 Μαρτίου, σε όλη τη χερσόνησο, όπως την είχαν ήδη προγραμματίσει οι απεσταλμένοι Φιλικοί στις συσκέψεις της Βοστίτσας. Αυτές οι εξεγέρσεις έλαβαν χώρα σταδιακά από τις 21 έως τις 31 Μαρτίου, λόγω των ειδικών τοπικών συνθηκών και της καχυποψίας των Τούρκων και αμέσως μετά επεκτάθηκαν και στην Ανατολική Στερεά Ελλάδα.
Στο 10ήμερο αυτό διάστημα, στο οποίο επικεντρώνεται ο μεγάλος επαναστατικός πυρήνας των Ελλήνων, οι συγκρούσεις γενικεύτηκαν σε ολόκληρη την Πελοπόννησο, παρά τις αντίξοες συνθήκες και την έκτακτη κινητικότητα των Τούρκων.
Προκειμένου να εστιάσουμε την ομιλία μας στην Επανάσταση της Μάνης και την απελευθέρωση της Καλαμάτας, που αποτελούν το σημείο έκρηξης και αφετηρίας του ξεσηκωμού της Χερσονήσου, αλλά και της υπόλοιπης Ελλάδας, πρέπει να επισημάνουμε ότι πριν από αυτήν είχε προηγηθεί η
πολιορκία και η παράδοση των Καλαβρύτων και της Αρεόπολης, η απελευθέρωση της Βοστίτσας και οι συγκρούσεις στην Πάτρα.
Θα αναφερθούμε βήμα – βήμα στις κυριότερες εξελίξεις και στη γενίκευση της Ελληνικής Επανάστασης στον Μοριά και θα διατρέξουμε τα γεγονότα και τις προεκτάσεις τους, που άμεσα ακολούθησαν την απελευθέρωση της Καλαμάτας και την επανάσταση στη Μάνη, με αποτέλεσμα μέσα σε 10 μόλις ημέρες η επανάσταση να εξαπλωθεί σε ολόκληρη τη Χερσόνησο.
Στη Μάνη, όπως και σε άλλες επαρχίες της Πελοποννήσου, οι ισχυρές οικογένειες των προκρίτων είχαν χωριστεί σε δυο αντιτιθέμενες ομάδες: η πρώτη των Μούρτζινων και των Τζαννετάκηδων, ήταν υπέρ της άμεσης έναρξής της, ενώ ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης και οι συντηρητικοί πρόκριτοι της Καλαμάτας, πρότειναν την αναβολή της, ώσπου να εξασφαλισθούν οι αναγκαίες εκτός και εντός Ελλάδας διαβεβαιώσεις και εγγυήσεις.
Επειδή ήταν γνωστό το κύρος και η επιρροή του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη στον πληθυσμό της Μάνης, οι Φιλικοί από καιρό προσπαθούσαν να μεταπείσουν τον Μανιάτη οπλαρχηγό, χωρίς όμως κανένα αποτέλεσμα. Δυο φορές προσπάθησε ο Περραιβός, και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης με τον Παπαφλέσσα.
Ο ανένδοτος Πετρόμπεης περίμενε να βεβαιωθεί πρώτα για τις θετικές διαθέσεις των Ρώσων για την έναρξη και υποστήριξη της Ελληνικής Επανάστασης.
Στο μεταξύ οι Φιλικοί της Κωνσταντινούπολης έκαμψαν την άρνηση του Πετρόμπεη, βοηθώντας το γιο του Γεώργιο, να αποδράσει από την Πόλη, όπου εκρατείτο ως όμηρος των Τούρκων, ως ένδειξη της πίστης του πατέρα του οπλαρχηγού, στον σουλτάνο.
Με την επιστροφή του Γεώργιου στη Μάνη και τον ενθουσιασμό των κατοίκων, οι Τούρκοι, έχοντας και το προηγούμενο της απειθαρχίας του Πετρόμπεη να συλλάβει τους Κολοκοτρώνη και Παπαφλέσσα, υποψιάστηκαν το ρόλο του, αλλά εκείνος, στέλνοντας το γιο του Αναστάσιο στην Τρίπολη, συμμορφούμενος σε τουρκική πρόσκληση, διέλυσε τις υποψίες τους.
Με ενέργειες του Κολοκοτρώνη και του Παπαφλέσσα ολόκληρη η Μάνη ξεσηκώθηκε σε πολεμικό αναβρασμό, κατάσταση, που ανάγκασε τον Τούρκο διοικητή της Καλαμάτας, να απαιτήσει από τους προκρίτους, να στείλουν στην Τριπολιτσά τα παιδιά τους ως ομήρους, για να σταματήσει κάθε επαναστατική κίνηση των Ελλήνων.
Οι Φιλικοί της Σμύρνης στα μέσα Μαρτίου έστειλαν πλοίο, που κατέπλευσε στο λιμενίσκο της Καρδαμύλης, με φορτίο όπλα και πυρομαχικά. Οι Παπαφλέσσας και Νικηταράς, που είχαν εντολή να εκτελέσουν τη μεταφορά του φορτίου του πλοίου, έπεισαν τον Πετρόμπεη να προβεί στον εκτελωνισμό αυτού του φορτίου, εκθέτοντάς τον έμμεσα με αυτόν τον τρόπο, έναντι των Τούρκων, σε περίπτωση, που γινόταν γνωστό το είδος του φορτίου του πλοίου.
Τον Σουλεϊμάν αγά Αρναούτογλου, ο οποίος πληροφορήθηκε τη διακίνηση του φορτίου, οι πρόκριτοι τον καθησύχασαν, λέγοντάς του πως μετέφεραν λάδι και για το φόβο επιδρομής ληστών, συνοδευόταν τούτο απλά από Έλληνες ενόπλους. Τότε ο Αρναούτογλου ζήτησε ενισχύσεις από τον Πετρόμπεη και στις 20 Μαρτίου έφτασε στην Καλαμάτα σώμα 150 Μανιατών υπό τον γιο του Πετρόμπεη, Ηλία Μαυρομιχάλη, για την προστασία της πόλης από ληστές. Ανυποψίαστος για την παγίδα ο Αρναούτογλου, ζήτησε και πάλι από τον Πετρόμπεη νέες ενισχύσεις από Μανιάτες.
Αυτό περίμεναν και οι οπλαρχηγοί, που είχαν συγκεντρωθεί στο μεταξύ στις Κιτριές και είχαν επιτέλους πείσει τον Πετρόμπεη να ηγηθεί του Αγώνα.
Στη συνέχεια, από το απόγευμα της 22ας Μαρτίου ως τα χαράματα της 23ης Μαρτίου, 2.000 ένοπλοι της «Δυτικής Σπάρτης», με επικεφαλής τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη και τις σημαντικότερες οικογένειες των Μούρτζινων, Κουμουνδουράκηδων, Παναγιώτη Βενετσάνου κ.α., κατέλαβαν τους λόφους γύρω από την Καλαμάτα, ενώ ταυτόχρονα από την άλλη πλευρά της πόλης, πλησίασαν ελληνικές δυνάμεις υπό τους Παπαφλέσσα, Νικηταρά και Αναγνωσταρά.
Η Καλαμάτα ήταν πλέον από παντού ασφυκτικά κυκλωμένη. Τότε μόνον ο Αρναούτογλου αντελήφθη τον άμεσο κίνδυνο και επιχείρησε ανεπιτυχώς να διαφύγει προς την Τριπολιτσά, της οποίας όμως το δρόμο είχαν καταλάβει και αποκλείσει οι Κεφάλας και Νικηταράς.
Όλοι οι Τούρκοι έσπευσαν να ταμπουρωθούν στα ισχυρά σπίτια της πόλης, και από εκεί να αμυνθούν. Το πρωί της 23ης Μαρτίου οι επαναστάτες μπήκαν στην πόλη και ο Ηλίας Μαυρομιχάλης συνέστησε στον Αρναούτογλου να μην προβάλει καμιά αντίσταση και να παραδοθεί. Πράγματι ο Τούρκος διοικητής, εκτιμώντας ότι δεν είχε άλλη επιλογή, παρέδωσε αυθημερόν με πρωτόκολλο την Καλαμάτα και τον τουρκικό οπλισμό. Η πρώτη απελευθέρωση μιας στρατηγικής σημασίας ελληνικής πόλης είχε ήδη στεφθεί από επιτυχία! Το μεσημέρι της ίδιας ημέρας, 23 Μαρτίου, στις όχθες του ποταμού Νέδωνα, εμπρός στην εκκλησία των Αγίων Αποστόλων, 24 ιερείς και ιερομόναχοι, ύστερα από κατανυκτική δοξολογία, ευλόγησαν τις ελληνικές σημαίες και όρκισαν τους αγωνιστές, ενώ γύρω επικρατούσε πανηγυρική ατμόσφαιρα και επαναστατικός ενθουσιασμός, χτυπούσαν χαρμόσυνα οι καμπάνες των εκκλησιών και αντηχούσαν παντού οι θριαμβευτικές ιαχές των Ελλήνων.
Στη σύσκεψη των οπλαρχηγών, που ακολούθησε την απελευθέρωση της Καλαμάτας, αποφασίστηκε η ίδρυση μιας Επαναστατικής Επιτροπής με την ονομασία «Μεσσηνιακή Γερουσία», η οποία ανέλαβε τον συντονισμό του Αγώνα. Τιμής ένεκεν η ηγεσία της Επιτροπής ανατέθηκε στον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, που έφερε τον τίτλο του αρχιστρατήγου των Σπαρτιατικών Δυνάμεων. Την ίδια ημέρα η Μεσσηνιακή Γερουσία εξέδωσε προειδοποίηση προς τις ευρωπαϊκές αυλές, με την οποία γνωστοποιούσε στους Χριστιανικούς λαούς της Ευρώπης, την απόφαση του Έθνους των Ελλήνων να αποτινάξει τον τουρκικό ζυγό και ζητούσε τη συνδρομή τους.
Στη σύσκεψη αυτή συζητήθηκε διεξοδικά η περαιτέρω πορεία της Επανάστασης: Πρόταση του Κολοκοτρώνη ήταν όλες οι ελληνικές δυνάμεις να προωθηθούν προς το εσωτερικό της Πελοποννήσου, γενικεύοντας έτσι την Επανάσταση και εμποδίζοντας την ενίσχυση της Τριπολιτσάς, στην οποία ήδη έσπευδαν τουρκικές δυνάμεις. Αντίθετα οι Μεσσήνιοι και ο
Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης πρότειναν να ενισχυθούν οι ασθενείς επαρχίες Μεθώνης και Κορώνης, που οι κάτοικοί τους κινδύνευαν από τους κλεισμένους στο κάστρο Τούρκους.
Στο τέλος κατέληξαν ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης με τους πιο ηλικιωμένους προκρίτους να παραμείνουν στην Καλαμάτα για το συντονισμό των επιχειρήσεων και τον εφοδιασμό των πολεμιστών, ενώ οι οπλαρχηγοί Κολοκοτρώνης, Παπαφλέσσας, Αναγνωσταράς και Κεφάλας θα κατευθύνονταν προς το εσωτερικό της Πελοποννήσου, και παράλληλα οι λοιπές ελληνικές
δυνάμεις θα πορεύονταν προς τα κάστρα της Μεσσηνίας και εκεί θα άρχιζαν την πολιορκία τους.
Στις 24 Μαρτίου, μια ημέρα μετά την απελευθέρωση της Καλαμάτας, ο Κολοκοτρώνης με 300 αγωνιστές (30 δικοί του, 70 του Πετρόμπεη και 200 του Μούρτζινου), ξεκίνησε για την Αρκαδία, περιοχή στην οποία θα είχε την υποστήριξη του Πλαπούτα και του Θεόδωρου Δεληγιάννη και αυθημερόν έφτασε στη Σκάλα, από όπου, με επιστολή του με ημερομηνία 23 Μαρτίου, κάλεσε σε ξεσηκωμό τους Αρκάδες, διαβεβαιώνοντάς τους ότι ο ίδιος ηγείτο 10.000 αγωνιστών!
Στις 25 Μαρτίου ο Κολοκοτρώνης και οι άλλοι οπλαρχηγοί εγκατέλειψαν τη Σκάλα, πυροβολώντας κατά την οδοιπορία τους, για να ξεσηκώσουν και να ενθαρρύνουν το λαό να επαναστατήσει. Ο λαός τους υποδέχτηκε με κωδωνοκρουσίες και πολεμικές ζητωκραυγές, σηκώνοντας συγχρόνως τα όπλα κατά των κατακτητών. Όσα χωριά δεν ακολούθησαν τη φωνή της πατρίδας, αντιμετώπισαν φωτιά και τσεκούρι. Την ίδια ημέρα στην Πάτρα ο μητροπολίτης Παλαιών Πατρών Γερμανός, στην πλατεία του Αγίου Γεωργίου της πόλης όρκισε τους επαναστάτες.
Ενώ οι Έλληνες του Μοριά έπαιρναν με πολεμικό ενθουσιασμό τα όπλα, οι Τούρκοι, μαθαίνοντας τον ερχομό του Κολοκοτρώνη, έτρεξαν και κλείστηκαν στα κάστρα της Ανδρούσας Μεσσηνίας, του Λεονταρίου και της Τριπολιτσάς.
Την ίδια ημέρα με την απελευθέρωση της Καλαμάτας, επαναστάτησαν στο Γύθειο οι Τζαννετάκηδες και ο Κυριακούλης Μαυρομιχάλης, οι οποίοι και κινήθηκαν προς τη Μονεμβασία. Πληροφορηθέντες το γεγονός κάπου 4.500 Τούρκοι κατέφυγαν πανικόβλητοι στο κάστρο και από εκεί οργάνωσαν την άμυνά τους. Οι Μονεμβασιώτες επαναστάτησαν στις 28 Μαρτίου υπό τον Παναγιώτη Καλογερά και τους αδελφούς Δασκαλόπουλους, οι οποίοι ενισχύθηκαν από Μανιάτες και Κυνουριείς. Η Μονεμβασία παραδόθηκε στους Έλληνες αργότερα, στις 20 Ιουλίου. Ο επίσκοπος Έλους Άνθιμος τέλεσε δοξολογία και αμέσως άρχισε η πολιορκία του κάστρου, γύρω στις 28 Μαρτίου, υπό τη γενική αρχηγία του Πιέρρου Γρηγοράκη Μαγγιόρου.
Το παράδειγμα και οι επιτυχίες της επανάστασης στη Μάνη και η απελευθέρωση της Καλαμάτας, ακολούθησε η έναρξη και γενίκευση της Επανάστασης στις περιοχές: Κορίνθου, Άργους, Ναυπλίου, Κυνουρίας, Γαστούνης, Πύργου, Τριφυλίας, Μεθώνης, Κορώνης, Γορτυνίας και Ολυμπίας και αμέσως μετά η φλόγα της Επανάστασης επεκτάθηκε αστραπιαία σε ολόκληρη την Ανατολική Στερεά Ελλάδα.
Η Ελληνική Επανάσταση, με καθαρά εθνικό χαρακτήρα, δυναμική ωρίμανση του ελληνικού λαού και σφοδρή λαχτάρα για την απελευθέρωση του Ελληνικού Έθνους, αποδεικνύει περίτρανα τη ριψοκίνδυνη και τελεσίδικη απόφαση των Ελλήνων για την απόκτηση της ελευθερίας τους πλέον δι’ ιδίων μέσων και δυνάμεων και χωρίς να υπολογίζουν στο εξής στις έωλες και ψεύτικες υποσχέσεις των Μεγάλων Δυνάμεων. Αυτές οι ελληνικές δυνάμεις, που γνώριζαν μόνο τον κλεφτοπόλεμο, που ήταν ελάχιστα οπλισμένες, που αποτελούσαν ασκέρια σκόρπια, έχοντας το καθένα τον τοπικό του αρχηγό και φυσικά μη υπακούοντας σε έναν γενικό αρχηγό, πήραν την απόφαση να χτυπήσουν την κραταιά οθωμανική αυτοκρατορία, πέρα από κάθε λογική ισχύος, είχαν όμως βαθιά στην ψυχή τους την υψηλή εθνική πίστη ότι θα νικήσουν τον αντίπαλο και θα ελευθερώσουν επιτέλους το Έθνος τους. Και να σκεφθεί κανείς ότι αυτοί οι αποφασισμένοι να νικήσουν ή να πεθάνουν Έλληνες Επαναστάτες, όταν γενικεύτηκε η Επανάσταση σε ολόκληρο το Μοριά, δεν ξεπερνούσαν τα 3.500 λιονταρόψυχα παλικάρια.
Κλείνοντας, σημειώνω ότι η επανάσταση στη Μάνη και η απελευθέρωση της Καλαμάτας, την οποία χειρίστηκαν κορυφαίοι οπλαρχηγοί του Αγώνα, με στρατηγικό σχεδιασμό, πολεμική ευστροφία και εμπειρία, αυτοθυσία, γενναιότητα, αποφασιστικότητα και βαθιά πατριωτική αφοσίωση, για την απελευθέρωση του Ελληνικού Έθνους, αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της έναρξης και θεμελίωσης της Ελληνικής Επανάστασης, προς αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού το 1821.
Κύριε Πρόεδρε, Ευγενικές Κυρίες και Εκλεκτοί Κύριοι,
Σας Ευχαριστώ θερμά για την προσοχή σας»